Müze ve Manastır

Ayasofya Müzesi
Günümüzde müze olarak kullanılmakta olan Trabzon Ayasofya Müzesi, Trabzon İmparatorluğu krallarından 1. Manuel Komnenos zamanın¬da (1238-1263) inşa edilmiştir. 1427 yılına tarihlenen çan kulesi kili¬sesinin batısında yer almaktadır. Kilisenin kuzeyinde bulunan üç ap- sisli şapel kalıntısı ise daha erken bir döneme aittir. Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon'u fethini takiben yapı, camiye çevrilmiş ve vakıf eser olmuştur. Ayasofya, yüzyıllar boyunca şehri ziyarete gelen sey¬yah ve araştırmacıların ilgisini çekmiştir. I. Dünya Savaşı yıllarında sı¬rasıyla depo, hastane daha sonraları yine cami olarak kullanılmıştır. 1958-1962 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburg Üniversitesi'nin işbirliği ile restore edilerek 1964 yılından sonra müze olarak ziyarete açılmıştır. Geç Bizans kiliselerinin güzel bir örneği olan yapı, kare haç planlıdır ve yüksek bir merkezi kubbeye sahiptir. Nartex denilen giriş holüne sahip olan bina üç netlidir. Netlerden ortadaki beş köşeli, yanlardakiler ise yuvarlak bir apsisle son bulmaktadır. Nartex'in üzerinde şapel vardır. Yapının kuzey, batı ve güneyin de üç revaklı giriş bulunmaktadır.

Cevdet Sunay Müzesi
ilimiz Çaykara İlçesine 21 km uzaklıkta bulunan, Çaykara - Sultan Murat Yaylası yolu üzerindeki Ataköy Beldesi'ndedir. 1900 yılında Ataköy'de doğan, Genelkurmay Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyeti’nin 5. Cumhurbaşkanlığı ve Kontenjan senatörlüğü yapmıştır. 1982 yılında ölen ilimizin yetiştirdiği devlet adamı Cevdet Sunay'ın doğduğu ev, restore edilerek 2001 yılında Cevdet Sunay Evi Müzesi olarak ziyarete açılmıştır

Trabzonspor Müzesi
Maraş Caddesi Halkevi Sokaktaki Sadri Şener Sosyal Tesisleri Binası¬nın 2. katında yer almaktadır. Trabzon'un özgün tarihi eserlerinden biri olan binadaki müze, barındırdığı kupalarla Türk futbol tarihinde önemli bir yere sahip olmasının yanında Cumhuriyet Dönemi Trabzon¬spor tarihinin de belleği konumundadır. Müzede en ilginç kupa ise 1958 yılında Türkiye Amatör Futbol Şampiyonası’nda Trabzon idman ocağı'nın kazandığı yarım kupadır. Futbol Federasyonu tarafından 1958 yılında düzenlenen Türkiye Şampiyonası Finallerinde Ankara Havagücü takımı ile Trabzon idmanocağı takımlarının puanlarının ve averajlarının aynı olması ve her iki takımın da ayrı bir maç yapmayı kabul etmemeleri üzerine Futbol Federasyonu iki takımı da şampiyon ilan etti ve kupa ortadan ikiye bölünerek her iki takıma da yarımşar olarak verildi. Şimdi kupanın yarısı Trabzonspor Müzesi'nde, diğer yarısı ise Ankara Havagücü Müzesi'ndedir.

Geleneksel Yaşam Sergisi ( Kanuni Evi )
Ortahisar Mahallesi Kanuni Evi binası içinde bulunan Karadeniz Geleneksel Yaşam Sergisi, Trabzon'un tarihi, kültürel yaşantısı ve tarihi tica merkezinin odağı olan kemeraltı çarşısını canlandırmaktadır.

Vazelon Manastırı
Bu manastıra Maçka ilçesini 14 km. geçtikten sonra sağa 3 km. lik stabilize bir yolla ulaşılır. Köprü yanı köyü sınırları içersinde bulunan bu manastırın vadisinde özel sektör eli ile işletilen alabalık çiftliği ve restorantı vardır. Yapının, Vazelon ismini, kurulmuş olduğu "Zabulon Dağ'ından" aldığı görüşü kuvvetli ihtimaldir. Manastırın ıssız sakin yerde seçilmesi, ona daha kutsal bir hava verilmek istenmesindendir. Çoğu araştırmacı, yapının tarihini kesin olarak vermemekle birlikte bazıları ilk inşa tarihini M.S.270, bazıları ise M.S.317 olarak belirtir. Manastır; Yahya Peygambere adanmıştır, ilk kuruluşu ile bugüne kadar çeşitli değişiklikler geçirdiği kesindir. 527-565 yılları arasında üstinyen tarafından tamir ettirilmiştir. 644 yılının şubat ayında hüc¬reler tamamen tamir edilip kütüphanesi zenginleştirilmiştir. 702 yılı ile onu izleyen yıllar içinde esaslı şekilde yenilenmiştir. Vazelon ma¬nastırı 13.yy.dan 20.yy. kadar Maçka'nın ekenomik, sosyal ve kültürel hayatında etkinliğini sürdürmüştür.14.yy.da sahip olduğu arazi, ve geliri 1890 yılına kadar yirmi köyde devam etmiştir. Vazelon manas¬tırı vaktiyle bölgede bulunan manastırların en yetkilisi ve en zengini durumunda imiş. Bir rivayete göre Vazelon geliri ile bir Sumela ma¬nastırı daha yapılabilirmiş. Manastır 19.yy.da etraflıca onarılmıştır. Binaya batı kısmındaki merdivenle girilmektedir. Merdiven basamak¬ları kırık olduğundan,yukarı çıkarken dikkatli olunmalıdır.

Kuştul Manastırı
Bu manastır, Trabzon'un Esiroğlu beldesinin Galyan diye adlandırılan bölgede kuştul (Şimşirli) köyündedir.Ulaşım Esiroğlu beldesine gider¬ken soldaki galyan vadisini takiben ulaşılır. Vadinin tabanından dirsek şeklindeki kaya üzerine oturtulan yapı, kale gibi, vadiye hakim bir te¬pede kurulmuştur. Maçka yolu üzerinde ve bağımsız bir amir gücüne sahip olan, üçüncü manastırdır. M.S.752 yılında kurulduğu söylenen bu manastır 1203 senesinde yağma edilip, terk edildi. Ama 1393 se¬nesinde tekrar kurulup 15.yüzyılın başında yine eski önemini kazan-dı. 1904 yılında çıkan büyük bir yangınla harap olduktan sonra bir daha inşa edilmiştir.

Kaymaklı Manastırı
Trabzon'un 3 km güneydoğusunda Boztepenin Değirmendere vadi¬sine bakan yakasında kurulmuştur. 1424 yılında inşa edilmiştir. Yapı¬lar topluluğu dikdörtgen alan içerisinde, ortada tek apsisli kilise, ku¬zey batıda çan kulesi, güney doğuda ise küçük bir şapel ve manastır hücrelerinden oluşmaktadır. Manastır yapıları birçok defa onarım görmüştür. Kilise içerisindeki freskler 18. yüzyıla tarihlenmektedir.

Meryem Ana (Sumela) Orenyeri
Trabzon'un Maçka ilçesinin Altındere Köyü sınırları içinde, Altındere vadisine hakim Karadağ'ın eteklerinde sarp bir kayalık üzerine kurul¬muş olan Sumela Manastırı, halk arasında "Meryem Ana" adı ile anılır. Vadiden yaklaşık 300 metre yükseklikte bulunan yapı, bu konumuyla manastırların şehir dışında, ormanlarda, mağara ve su kenarlarında kurulma geleneğini sürdürmüştür. Meryem Ana adına kurulan manas¬tırın "Sumela" adını "siyah" anlamına gelen "melas" sözcüğünden aldı¬ğı söylenmektedir. Bu ismin manastırın kurulduğu koyu renkli Kara- dağlar'dan geldiği düşünülmekte ise de, Sumela kelimesi buradaki Meryem tasvirinin siyah rengine bağlanabilmektedir. Rivayete göre; Bizans imparatoru I. Theodosius zamanında (375-395) Atina'dan gelen Barnabas ve Sophranios isimli iki rahip tarafından kurulmuş ola manastır, 6.yüzyılda İmparator Justinianus'un manastırın onarılan genişletilmesini istemesi üzerine Generallerinden Belisarios taraflı dan tamir edilmiştir. III Alexios (1349-1390) zamanında manastırı önemi artmış ve fermanlarla gelir sağlanmıştır. III Alexios'un oğlu Manuel ve sonraki prensler döneminde de Sumela yeni fermanlar zenginleştirilmiştir. Doğu Karadeniz kıyılarının Türk egemenliğir girmesini takiben OsmanlI Padişahları pek çok manastırda oldug gibi Sumela'nın da haklarını korumuşlar, bazı imtiyazlar vermişlerdi

Trabzon Müzesi
Trabzon Müzesi Trabzon Müzesi olarak düzenlenen konak, Zeytinlik Caddesi'nde 1900'lü (1898-1913) yılları başlarında Banker Kostaki Teophylaktos tarafından konut olarak yaptırılmıştır. Konağın mimar¬larının İtalyan olduğu belirlenen yapıda kullanılan bir çok malzemenin İtalya'dan getirildiği bilinmektedir. Kostaki Teophylaktos 1917 yılın¬da iflas edince, bu yapıyla birlikte bütün mal varlığına haciz konulmuş ve konak Nemlioğlu ailesi tarafından satın alınmıştır. 15-17 Eylül 1924 tarihinde Trabzon'u ilk ziyaretinde ulu önder Atatürk eşi Latife Hanım ve beraberindeki heyetle birlikte bu konakta misafir edilmişler¬dir. Trabzon Valisi Ali Galip Bey zamanında 1927-1932 yıllarında kamulaştrılarak, 1927-1931 yılları arasında Hükümet Konağı, 1931- 1937 yılları arasında Müfettişlik binası olarak kullanılmıştır.

Atatürk Köşkü
Köşk, 19. yüzyıl başlarında Trabzon'a hakim Soğuksu Sırtların c Konstantin Kabayanidis tarafından yazlık olarak yaptırılmıştır. Avruf ve Batı Rönesans mimarisinin etkilerini taşıyan binada büyük ve gö terişli Avrupa simgeleri kullanılmıştır. Köşkün giriş katında otum odası, dinlenme odası, yemek odası ve misafir odası bulunmaktad Birinci katta çalışma odası, büyük yatak odası, bekleme odası ve to| lantı odası vardır, ikinci katta ise iki küçük oda mevcuttur. Atatüı Eylül 1924 tarihinde Trabzon'a ilk ziyaretini gerçekleştirdi köşkl ağırlanan Atatürk burada konaklamamıştır. ikinci kez Kasım 1930'c Trabzon'u tekrar onurlandırdığında Köşk'te ağırlanmış ve çok memnu kalmıştır.Haziran 1937'de kendisi için düzenlenen Köşkte iki gec kalmış ve 11 Haziran gecesi bu Köşk'te bütün mal varlığını, canında çok sevdiği Türk Ulusuna armağan etme kararı almış ve mal varlığın bir listesini hazırlayarak gereğinin yapılması için Başbakan'a gönde miştir.

Kızlar Manastırı (Panagia Theokephastros)
Boztepe'nin yamacında şehre hakim bir mevkide kurulmuştur, iki teras üzerine inşaa edilen manastır kompleksi yüksek bir koruma duvarı ile çr rilmiştir. Manastır III. Alexios zamanında (1349-1390) kurulmuş birkaç defa onarılmış son şeklini 19. yüzyılda almıştır. İlk olarak güneyde için kutsal su bulunan kaya kilisesi ve onun girişindeki şapel ve birkaç hücreden ibarettir. Kaya kilisesinin içerisinde kitabeler ve Alexios III kaı Theodora ve annesi Eirene'nın portreleri yer almaktadır.

Küçük Ayvasıl Kilisesi (St. Anna)
Şehrin en eski kiliselerinden birisidir. Üç nefli bir bazilikadır. Narteksi yoktur. Netler içten ve dıştan yuvarlak planlıdır. Zemininde kriptası bulunur.Giriş kapısında bir Bizans kabartması ile 884-885 tarihinde I. Basil zamanına ait onarım kitabesi bulunmaktadır. İçerisinde daha geç dönemlere ait fresk kalıntıları bulunmaktadır.

Santa Maria Kilisesi
Merkez Kemerkaya Mahallesin de bulunan yapı, Sultan Abdülmecit emirleriyle Trabzon'a gelen yabancılar için 1869-1874 tarihleri aı sında yapılmıştır. Halen kenti ziyaret eden yabancıların ibadetler rahatlıkla yaptıkları bir dini merkez konumundadır.