Trabzon Kaleleri

TRABZON KALESİ

Günümüze kadar korunarak gelmiş olan surlar şehrin eski yapılarını oluştururlar. Bugünkü surların en eski bölümü Roma devrine M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenmektedir. Surların daha eski safhaları hakkında tarihi kaynaklar bilgi verirler. M.Ö. 4. yüzyılda şehri gören Ksenephon surların varlığından sözetmektedir.
Trabzon surları Yukarı Hisar, iç Kale, Orta Hisar ve Aşağı Hisar olmak üzere üç bölüme ayrılmaktadır. Tabakhane ve Zağnos Vadileri arasındaki yüksek kaya kitlesi üzerine kurulmuştur.Bu bölüm kalenin en eski bölümünü meydana getirmekte ve kaba olarak bir yamuğa benzemektedir. Şehrin adı bu Trapez / Trapezus yamuk şeklinden geldiğinden bahsedilir.

Yukarı Hisar
İç kaleyi koruyan ve akropol vasıtası gören bu kısım eski ve şehrin içinde kapalı bir site idi. ilk yaptırıldığı tarih MÖ 2000 yıllarına kadar gitmektedir. Doruğunda İmparator ve impara- toriçe nin ikametgahları, bunların etrafında kendilerine soylular soylusu Küra Polates, Sezar ünvanları verilmiş prensler veya evlat edinenlerin binaları bulunurdu. Bu binalardan başka kale muhafızlığı, katip ve hizmetçiler sınıfının bulunduğu yapılar yer almakta idi.
Evliya Çelebi Trabzon kalesinin bu kısmından "Trabzon kalesi üç bölktür, birine aşağı hisar diğerine ortahisar iç kalesine de kule hisar derler. Fakat dağ tarafında cehennem kuyu¬suna ben zer bir derin hendeği vardır ki yet¬miş yedi adam girer." diye bahseder.

Orta Hisar
Yukarı hisar ve iç kalenin devamı olan bu kısım yamuksu şekildedir, iç kaleden bu kısma iki kapı ile geçilmekteydi. Bu bölümde Ortahisar Camii eski hükümet konağı, Zağnos Köprüsü, kule ve çifte hamamlar, Amasya Camisi, Şirin Hatun Camii, Musa Paşa Camii yer alır. (Kule hamamı çifte hamamı Amasya camii günümüzde yıkık durumdadır.) Bu kısımdaki surlar Trabzon impa-ratoru Alexsioz II. (1297-1330) zamanında yu¬karı hisardan aşağı hisara kadar yaptırılmıştır.

Aşağı Hisar
Bu kale batıdan Zağnos burcunun yanı başı dan başlayıp denize kadar inen surlard; meydana gelmiştir. Bu kısım surların Sotl Kapısı adı verilen iki kapısı bulunur.Günümü de "Kale Kapısı" ismi verilen mevkide su delinerek taşıtların geçmesine elverişli dur ma getirilen kısmı daha yüksek duvarlardı meydana gelmiştir.
Aşağı Hisarın çevrelemiş olduğu bölgede i Andrea kilisesi (Molla Siyah Camii,Hoca Ha camii, Pazarkapı Camii, Kundupoğlu ve yarır bıyıkoğlu evleri, sekiz direkli hamam,tophaı hamamı,Hacı Arif hamamı, iskenderpaşa Çe meleri gibi tarihi eserler yeralmaktadır.

Akçakale
Trabzon'un 18 km batısında bulunan Akçakale denize hakim bir teras ta kurulmuştur. İlçeye ismini veren kale 1297-1330 yılları arasında imparator II. Alexlos tarafından Selçuklulara korunmak amacıyla yap¬tırıldığı sanılmaktadır. Trabzon'un fethinden sonra Kale OsmanlI dö¬neminde onarım görmüştür. Moloz ve kesme taştan yapılan kalenin birçok bölümü yıkılmış olmasına rağmen yine de orijinal görünümün¬den pek fazla uzaklaşmamıştır. Ancak katlar arasının ahşap oluşu bu bölümlerin günümüze ulaşmasını engellemiştir.

Cephanelik
Trabzon yapıları içinde en çok dikkati çeken ve tartışılan bir yapıdır. Yapının Yıldız Sarayı albümlerindeki resminin altında H.1305 yılında yaptırıldığı yazılıdır. Kapısı üzerindeki II. Abdülhamit’ln tuğrası ve ki¬tabe de bunu doğrular. Cephaneliğin 1887 tarihinde yaptırıldığı kesin olarak anlaşılmaktadır. Yaklaşık 25-40 m çapında iç içe dairevi iki bö¬lümden oluşmaktadır. İç bölüm dört, dış bölüm İse üç katlıdır. İç ve dış yapılarda oval kemerli üçer adet pencere bulunmaktadır. Yüksek bir koruma duvarı içine alınmış olup, batı yakınında ise karakol hanesi vardı. 1916-1918 Rus işgali sırasında mühimmat deposu olarak kul¬lanılmış ve 9 Temmuz 1919' da bir patlamayla örtüsü yıkılmıştır.